به نقل از «مهر»

بحث و چالش بر سر ریشه قالب شعری «سه‌گانی»

تاریخ انتشار: ۲۵ دی ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۲۳۸۲۷۲۹

به گزارش خبرگزاری مهر، پانزدهمین برنامه تلویزیونی «شب شعر» با موضوع فراز و نشیب قالب‌های شعری (رباعی، دوبیتی و سه‌گانی) دوشنبه‌شب ۲۴ دی با میزبانی محمود اکرامی‌فر و حضور علیرضا فولادی شاعر و استاد دانشگاه کاشان و محمدرضا تقی‌دخت شاعر و پژوهشگر از آنتن شبکه چهار سیما پخش شد.

در ابتدا، فولادی درباره جایگاه شعر کوتاه در شعر معاصر ایران گفت: ما باید ببینیم می‌خواهیم با چه گفتمانی شعر بگوییم.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

کسی که می‌خواهد حکمت بگوید، به شعر کوتاه رو می‌آورد. ادبیات و شعر معاصر ما تحت تأثیر ژورنالیسم به وجود آمد. در یکی دو دهه اخیر فناوری اینترنت، همان تأثیری را که روزنامه‌ها در ایجاد ژانرهای جدید داشتند، روی ایجاد شعر کوتاه گذاشت. از دهه ۸۰ شعر کوتاه گسترش پیدا کرده و به سمت قالب‌های کلاسیک بیشتر تمایل پیدا شده و اینها همه به دلیل نیاز است.

تقی‌دخت هم درباره تفاوت رباعی و دوبیتی گفت: قالب دوبیتی مانند رباعی چندان قالب رسمی نبوده و در حقیقت برای ادبیات عامه است. دایره مطالبی که در رباعی گفته شده بسیار گسترده است. رباعی که اوج آن را در خیام می‌بینیم، در همه دوره‌ها وجود داشته است.

فولادی درباره رباعیات خیام گفت: در رباعی‌پردازی کسی به بزرگی خیام نیامده است. چون خیام تمام اصول رباعی به ویژه قسمت گفتمان حکمی را در رباعی اجرا کرده و تعریف رباعی با توجه به رباعیات خیام درست شده است.

وی درباره قالب سه‌گانی که توسط او ابداع شده، گفت: ما از ابتدای کار در مورد سه‌گانی، سعی کردیم دو گفتمان اصالت و هویت دائما در آن وجود داشته باشد. اصالت یعنی شعر ریشه و کهن الگو داشته باشد. گفتمان هویت یعنی اینکه شعر در قالب سه‌گانی باشد. ما دوست داریم سه‌گانی هم به سمت جلو برود و هم ریشه‌اش مشخص باشد. ریشه‌اش در فرهنگ عامه ما مثل خشتی‌ها و خسروانی‌ها هست. تفاوتش در این است که با توجه به عدم توفیق آن قالب‌ها، دستگاهی ایجاد شد که فرم مکانیزه نشود و هر وزنی خواستیم به کار ببریم اما ضربه را بزنیم و گفتمان حکمی را که برای شعر رسمی است رعایت کنیم.

در ادامه این برنامه، حسن روشان شاعر و استاد دانشگاه از خراسان شمالی به عنوان مهمان تلفنی روی خط آمد درباره سه‌گانی و پیشینه آن در ادبیات خراسان گفت: سه خشتی‌های ما شعر سه مصراعی و حجایی ادبی است. پیشینه این شعر به خسروانی‌های ایران باستان بر می‌گردد. سه خشتی‌ها تجربه زیستی کرمانژهای خراسان هستند.

تقی‌دخت هم شهرتی را که قالب سه‌گانی در کوتاه زمان پیدا کرد، از عوامل بحث برانگیز بودن آن برشمرد و از فولادی در مورد کارکرد زبانی سه‌گانی پرسید. فولادی در پاسخ گفت: بوطیقا تمام‌شده نیست و ما هنوز در مرحله تکامل هستیم. در ذهن من یک سه‌گانه بوطیقا هست. با سه‌گانی سد ایجاد شده برای نوآوری‌ها شکست و انرژی‌ها آزاد شد و رباعی به سه‌گانی تبدیل شد. سه‌گانی، مقابل سه‌خشتی نیست بلکه از یک خانواده هستند.

روشان در مخالفت با فولادی گفت: نمی‌شود یک قالب را دو بار خلق کرد. می‌توانیم بگوییم آقای فولادی از ظرفیت سه‌خشتی استفاده کردند و آن را امروزی کرده‌اند و ما از آقای دکتر ممنونیم که یک قالب کمتر شناخته شده کرمانژهای خراسان را در زبان مدرن آورده‌اند اما توقع داریم در مورد ریشه‌های سه‌گانی که سه‌خشتی است، پنهان کاری نکنند.

فولادی در پاسخ گفت: من نگفته‌ام سه‌گانی را خلق کرده‌ام. ابداع یعنی نوآوری، یعنی اضافه کردن فرم یا محتوا بر فرم‌ها و محتواهای گذشته. به نظر من سه‌گانی ۹۰ درصد نو است. اینکه چرا آن‌قدر رونق گرفت، خواست خدا بوده است. آیا این کار کوچکی است که چیزی را از یک خرده فرهنگ وارد فرهنگ بزرگتر کنیم؟

وی در مورد تفاوت سه‌گانی و هایکو گفت: تمام حرف سه‌گانی مقابل هایکو این است که فقط تصویر نباشد. سه‌گانی دید اشراقی دارد و از تصویر معنا تولید می‌کند.

کد خبر 4513653 صادق وفایی

منبع: مهر

کلیدواژه: خیام شبکه چهار سیما شعر

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.mehrnews.com دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «مهر» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۲۳۸۲۷۲۹ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

توجه به فرمایشات مقام معظم رهبری باعث ریشه کن شدن فساد است

به گزارش خبرنگار مهر، حجت‌الاسلام قربانعلی برقرار در خطبه‌های نماز جمعه امروز گرگان اظهار کرد: خداوند متعال در قرآن می‌فرماید کسانی که به خدا ایمان آورده‌اند سخن درست بر زبان جاری کنند تا در سایه تقوا خداوند آنها را مورد مغفرت قرار دهد.

وی افزود: امیرالمومنین می‌فرماید فردی که تقوا پیشه کند هیچ گاه به هلاکت نمی‌رسد. رستگاران با تقوا به رستگاری می رسند و زیان کاران با معصیت زیان خواهند دید.

برقرار در بخشی دیگر از سخنان خود در خصوص روز فرهنگ پهلوانی و ورزش زورخانه‌ای، اظهار کرد: جوان مردی، مروت، فروتنی و تواضع از ویژگی‌های پهلوانان است.

وی در خصوص روز یکشنبه شکست آمریکا در ویتنام، افزود: آمریکا شیطان بزرگ و اکبر است. آمریکا سمی را در محصولات کشاورزی استفاده کرده است که این سم سال‌ها در محصولات کشاورزی باقی مانده است و مردم را دچار مشکل کرد.

امام جمعه موقت گرگان با اشاره به اینکه رهبر معظم انقلاب اسلامی در سال ۱۳۸۰ فرمان هشت ماده‌ای مبارزه با فساد را ابلاغ کردند، گفت: مسؤولان نظام کمتر به سخنان رهبری عمل کرده‌اند که اگر از سال ۸۰ تا الان به این دستور توجه می‌شد اکنون فساد در جامعه ریشه کن می‌شد.

وی با اشاره به اینکه در روز سه شنبه روز جهانی کار و کارگر نام گذاری شده است، افزود: اعتراضات کارگران در آمریکا که منجر به فراخوان اعتصابات سراسری مبنی بر کاهش ساعات کاری از ۱۴ ساعت به هشت ساعت، دلیل اصلی نامگذاری این روز است.

برقرار با بیان اینکه ۱۲ اردیبهشت روز چهارشنبه شهادت شهید مرتضی مطهری به عنوان روز معلم نام گرفته است، اظهار کرد: شهید مطهری یکی از شخصیت‌های مهم نظام جمهوری اسلامی ایران بود که کمتر کسی در مورد وی می‌تواند کامل صحبت کند.

کد خبر 6089168